- КÆХЦГÆНÆНТÆ
- Рагон, афтæ рагон бæрæгбон æмæ ма Нарты кадджыты дæр æрцахстой фидар бынат – бирæ кадджыты ис сæ кой. Кæхцгæнæнтæ вæййынц Хетæджы Уастырджийы бæрæгбоны хæдфæстæ хуыцаубоны. Уыцы бонмæ кæхцы куывд æрцæттæ кæнынц, афæдзы дæргъы лæппу цы хæдзары райгуырд, уыдон. Хетæджы Уастырджийы бонæй Кæхцгæнæнтæм та фæсивæд алы æхсæв дæр лæппугуырты хæдзæрттæм кæнынц сой. Сæхи алыхуызон фыдхъуын дзаумæтты «саразынц», хæлын цæсгæмттæ бакæнынц, сæ хистæр лæдзæг райсы, семæ акæнынц фæндырдзæгъдæг æмæ кафынц, зарынц, хъазынц ноггуырдты хæдзæртты. Уыдон дæр сын æрцæттæ кæнынц æртæ чъирийы, карк, арахъ. Сыхы хистæр нæлгоймæгтæй сын исчи скувы, сойгæнджытæй исчитæ фынджы хойрагæй саходы æмæ та – æндæр фæрнджын хæдзармæ.«Уыцы бон лæппуйы мадæрвадæлтæ уæззау лæвæрттæ æмæ хуынтимæ бабæрæг кæнынц сæ чысыл хæрæфырты, – фыссы Уарзиаты Вилен. Хуыны дарæстæ, хъазæнтæ æмæ æндæр лæвæрттимæ вæййы здыхстсыкъа фыр. Хæрæфыртæн байраг куы лæвар кодтой, уæдæй дæр афтæ бирæ рæстæг нæ рацыди. Фæткмæ гæсгæ лæвæрттæ дæр æлхæдтой æмæ фынг дæр арæзтой сабийы мады ныййарджытæ. Сабийы мад-иу æрзылди, фыдæрдыгæй дæр æмæ мадырдыгæй дæр йæ æввахсдæр хæстæджытыл, цæмæй йын баххуыс кодтаиккой. Сабийы мад-иу йæ хæстæджытыл зылди стыр хъæдын кæхцимæ. Бæрæгбоны ном дæр уырдыгæй цæуы. Æмбырд-иу кодта алыхуызон лæвæрттæ æмæ фынг цæмæй скæндзæн, уыдæттæ. Афтæмæй фæзынди бæрæгбоны размæйы змæлд æвдисæг æмбарынад «кæхцкурæг».
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.